Πέμπτη 14 Απριλίου 2011

Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη και το Ευρωπαϊκό της μέλλον

Tου κ. Ελευθέριου Καραγιάννη, πρέσβη ε.τ. 

Η Βοσνία- Ερζεγοβίνη ευρίσκετο  υπό την κατοχή της Αυστροουγγαρίας από το 1878 έως το 1918  και έκτοτε  απετέλεσε τμήμα του Βασιλείου των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων και μετέπειτα  της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας . Με την διάλυση της Ο.Δ. της Γιουγκοσλαβίας  το 1991-2 , πέτυχε ,κατά οδυνηρό τρόπο, την ανεξαρτησία της το 1992 και  λόγω της πολυπλοκότητας της πληθυσμιακής  της συγκρότησης και των διεθνικών συγκρούσεων που ακολούθησαν καθώς και της στρατιωτικής επέμβασης των Δυτικών Δυνάμεων τον Αύγουστο του  1995 , διοικείται σήμερα από ένα ιδιόμορφο σύστημα διακυβέρνησης που στηρίζεται στις συμφωνίες που υπογράφηκαν τον  Νοέμβριο  του 1995 στο Νταίητον  του Οχάιο  των ΗΠΑ (1*) και στην συνέχεια τον Δεκέμβριο  στο Παρίσι. Οι συμφωνίες αυτές , όπως και οι Συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου για την Κύπρο, αντανακλούν ένα κλασσικό πρότυπο ,αγγλοσαξονικής  εμπνεύσεως, μετααποικιακού φιλελευθερισμού που επιδιώκει μέσα από μία σύνθετη και πολύπλοκη ρύθμιση να ενισχύσει την αμοιβαία συνεργασία των εθνικών ομάδων  με στόχο την διακυβέρνηση της χώρας. Δυστυχώς  για τους λαούς στους οποίους  εφαρμόζεται το σύστημα αυτό δεν απέδωσε θετικά αποτελέσματα και οι ξένοι εμπνευστές του , παρά την παρέλευση πολλών ετών , είναι «υποχρεωμένοι» να  διατηρούν  την παρουσία τους στο προσκήνιο των εξελίξεων.
Η Β-Ε  αποτελεί Κοινοβουλευτική Δημοκρατία με  πολιτική δομή που βασίζεται στις ρυθμίσεις των συμφωνιών του Νταίητον/Παρισίων. Η χώρα  αποτελείται από δύο    κρατικές οντότητες : την Ομοσπονδία  της Βοσνίας –Ερζεγοβίνης     (Μουσουλμάνοι-Κροάτες) ( 2*), την Σερβική Δημοκρατία της Β-Ε (3*) και μία αυτόνομη περιοχή του Μπρίσκο που δημιουργήθηκε το 2000 .Επίσης απαρτίζεται  και από  τρείς συστατικές εθνότητες , τους Μουσουλμάνους (4*) τους  Σέρβους  και  τους Κροάτες .Η τελευταία απογραφή πληθυσμού  έγινε  το 1991 (5*). Έχει  ομοσπονδιακή Κυβέρνηση και τριμελή εκ περιτροπής ( ένας από κάθε εθνότητα   ανά οκτώ μήνες ) Προεδρία  τετραετούς θητείας .Τα μέλη της τριμερούς προεδρίας εκλέγονται απευθείας από τον λαό. Η ισχύς της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης είναι εξαιρετικά περιορισμένη λόγω της μεγάλης αποκέντρωσης της εξουσίας . Ειδικότερα  η  Ομοσπονδία  της Β-Ε ( Μουσουλμάνοι – Κροάτες)  διαιρείται σε  δέκα  καντόνια  που το καθένα έχει την δική του τοπική κυβέρνηση και βουλή. Επίσης η χώρα διαιρείται σε Δήμους ,με τοπική κυβέρνηση ( 74 για την Ομοσπονδία  και 63 για την Σερβική Δημοκρατία της Β-Ε, ) και σε Κοινότητες. Η Βοσνία –Ερζεγοβίνη έχει συνολικά 170 Υπουργούς, ομοσπονδιακούς και τοπικών Κυβερνήσεων. H πολυπλοκότητα στον κατακερματισμό της εξουσίας αλλά και οι προσωπικές και ενδοκοινοτικές- διεθνικές αντιπαλότητες και σκοπιμότητες, έχουν οδηγήσει την χώρα σε ακυβερνησία καθ’ όσον δεν έχει προκύψει ακόμη Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση από τις εκλογές της 3ης Οκτωβρίου του 2010 δεδομένου ότι δεν συμφωνούν οι Μουσουλμάνοι με τους Κροάτες για τον σχηματισμό της Κυβέρνησης της Ομοσπονδίας τους.
Το κύριο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Διεθνής Κοινότητα  και ειδικά η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ποίο πρέπει να είναι  το εσωτερικό καθεστώς της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Θα παραμείνει αυτό που δημιούργησαν οι συμφωνίες Νταίητον/Παρισίων, τουτέστιν της «κατασκευής» ενιαίου κράτους, που όμως απεδείχθη προβληματικό,  των δύο ως άνω  Οντοτήτων εκ των οποίων η μία (Ομοσπονδία Β-Ε) θα αποτελείται από τους Μουσουλμάνους και Κροάτες με τα δέκα καντόνια τους που διανέμονται  αντίστοιχα και κατ’ αναλογία 7 προς 3  και η άλλη Οντότητα (Σερβική Δημοκρατία της Β-Ε) θα κυριαρχείται από τους Σέρβους ή θα συσταθεί μία ισχυρή κεντρική Κυβέρνηση στο Σαράγιεβο και θα καταργηθούν οι Οντότητες. Η δεύτερη αυτή εκδοχή που είναι και η πλέον δόκιμη ,είναι δύσκολο να εφαρμοστεί στην πολυεθνική Β-Ε διότι ενώ οι πλειοψηφούντες πληθυσμιακά Μουσουλμάνοι αποδέχονται την δεύτερη λύση που τους παρέχει, προφανώς, πολιτική υπεροχή έναντι των δύο άλλων εθνοτήτων, οι Σέρβοι  δεν δέχονται την παραμονή τους σε ένα κράτος Β-Ε στο οποίο δεν θα έχουν την δική τους «επικράτεια». Αλλά και οι Κροάτες που συμπράττουν πολιτικά  με τους Μουσουλμάνους, εμφανίζονται τελευταία να επιθυμούν την δημιουργία τρίτης Οντότητας , τουτέστιν της δικής τους , γεγονός που, αν υλοποιηθεί θα χειροτερεύσει την ήδη κακή πολιτική κατάσταση της χώρας.
Πέραν όμως αυτής της πολύπλοκης κρατικής και πολιτικής διαίρεσης τον κυρίαρχο λόγο έχει ,βάσει των ως άνω διεθνών συμφωνιών και ρυθμίσεων (κυρίως ¨εξουσίες Βόννης¨ του 1997) ο Ύπατος Εκπρόσωπος της διεθνούς κοινότητος ,στο πρόσωπο του οποίου συγκεντρώνονται ,από το 2005 , και οι αρμοδιότητες του Ειδικού  Απεσταλμένου  της Ε.Ε. Με την πρώτη του ιδιότητα επιβλέπει την εφαρμογή των συμφωνιών του Νταίητον/ Παρισίων  και με την δεύτερη την εφαρμογή των στόχων της Ε.Ε. Οι αρμοδιότητες του οι οποίες είναι εκτελεστικές και νομοθετικές , προσομοιάζουν με αυτές του Υπάτου Αρμοστή των Βρετανικών αποικιών ,καθ’  όσον  δύναται, μεταξύ άλλων,  να ακυρώνει Νόμους που ψήφισαν οι τοπικές αρχές, να απολύει εκλεγμένους εκπροσώπους  και να αναστέλλει  διαδικασίες που θεωρεί ότι αντιβαίνουν προς το περιεχόμενο των αρμοδιοτήτων του.  Συνεπικουρείται από το Συμβούλιο Εφαρμογής της Ειρήνης  ( PIC )και την  απορρέουσα από τα μέλη του, Διευθύνουσα Επιτροπή  ( PIC SB ) (6*). Η χώρα μας, παρά την διακηρυγμένη πολιτική της υπέρ της ευρωπαϊκής πορείας των Δυτικών Βαλκανίων (Ατζέντα Θεσσαλονίκης 2003 κλπ)  δεν εκπροσωπείται  σε κανένα από τα δύο αυτά όργανα.
Η πορεία της Β-Ε προς την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι γεμάτη προβλήματα .Οι επισημάνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής  στην έκθεση προόδου του 2010  για την χώρα αυτή είναι  περισσότερο αρνητικές παρά  θετικές . Η βασική  μομφή που εκφράζεται όχι μόνο από την Επιτροπή αλλά και από υψηλά ιστάμενους ιθύνοντες της Ε.Ε είναι ότι η έλλειψη προόδου στην προσέγγιση και στην εναρμόνιση προς τα ευρωπαϊκά δεδομένα οφείλεται στην έλλειψη κοινού οράματος της πολιτικής της ηγεσίας  ως προς την κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσει η χώρα. Με την διπλωματική αυτή φράση  αποδίδεται το καίριο πρόβλημα που ταλανίζει την Β-Ε. Οι  Μουσουλμάνοι και λιγότερο οι Κροάτες προσβλέπουν τόσο στην Ε.Ε όσο και στο ΝΑΤΟ ενώ οι Σέρβοι της Β-Ε αποκλείουν την ένταξη στο ΝΑΤΟ που επετέθη στρατιωτικά εναντίον τους προ δεκαπενταετίας  ενώ ως προς την Ε.Ε δεν αποκλείουν την προσέγγιση υπό όρους και βασικά  εφ’ όσον  διατηρήσουν το καθεστώς της κρατικής τους οντότητας. Ο κατάλογος των τομέων που δεν σημειώνεται πρόοδος ή σημειώνεται ελαχίστη είναι μακρύς. Πάντως, από του 2010 φιλελευθεροποιήθηκε το καθεστώς των θεωρήσεων με τις χώρες της Ε.Ε , το δε 2008 υπεγράφη Συμφωνία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης καθώς και προσωρινή Συμφωνία εμπορικών ανταλλαγών. Εξ’ άλλου , πέραν του ως άνω Ειδικού Απεσταλμένου, ο οποίος από τον Μάρτιο του 2009  είναι ο Αυστριακός Πρέσβυς κ.Valentin Inzko ( προϋπηρετήσας  Πρέσβυς της χώρας του στην Β-Ε) η Ε.Ε  εκπροσωπείται και από την EUFOR (7*) και την  EUPM (8*). Η οικονομική βοήθεια που έλαβε  για την υλοποίηση δύο βασικών προγραμμάτων , τουτέστιν της ενίσχυσης της διαδικασίας προσαρμογής και δημιουργίας θεσμικών οργάνων ως και της διασυνοριακής συνεργασίας ανήλθε από το 2007 έως το 2011 στα 440 εκ. ευρώ ενώ το 2012  για τα ίδια προγράμματα θα λάβει άλλα 110 εκ. ευρώ.
 Η Βοσνία – Ερζεγοβίνη ,μετά τα αιματηρά γεγονότα που ξεκίνησαν το 1992 όταν τρείς νεαροί Μουσουλμάνοι  πυροβόλησαν τους εξερχόμενους από μία ορθόδοξη εκκλησία μετά την τέλεση ενός γάμου ,σκοτώνοντας τον ιερέα και άλλα δύο άτομα και οι οποίοι ,αν και κατονομάστηκαν,δεν συνελήφθησαν, με συνέπεια μετά τρείς εβδομάδες να ακολουθήσουν Σερβικά αντίποινα , δεν έχει ακόμη επουλώσει τις πληγές της. Οι αναμνήσεις είναι νωπές και δεν υπάρχει οικογένεια ,μουσουλμανική, ορθόδοξη ή καθολική που να μη θρηνεί απώλειες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να ενσκήψει στα προβλήματα που ταλανίζουν τις τρείς εθνότητες και να τα αντιμετωπίσει με στοργή και γνήσιο ενδιαφέρον. Η επιβολή λύσεων δεν λύνει τα προβλήματα, ενδεχομένως  να τα αποκοιμίσει για κάποιο διάστημα μέχρις ότου αναζωπυρωθούν κάποια στιγμή στο μέλλον.

(1*) Η Συμφωνία του Νταίητον αποτελείται και από 12 εξειδικευμένα πολυσέλιδα παραρτήματα που αφορούν ,μεταξύ άλλων, τις στρατιωτικές παραμέτρους της συμφωνίας ειρήνης, την περιφερειακή σταθερότητα, τα διεθνικά σύνορα, τις εκλογές, το σύνταγμα, την διαιτησία ,τα ανθρώπινα δικαιώματα, κλπ. 
(2*)  συστήθηκε το 1994 με την συμφωνία  της Ουάσιγκτον μετά τις αιματηρές μάχες Κροατών και Μουσουλμάνων που  συναποτελούν την Ομοσπονδία της Β-Ε η οποία καταλαμβάνει το 51% του εδάφους  της επικράτειας..
(3*) συστήθηκε τον Αύγουστο του  1992 μετά την αποχώρηση της Σερβικής πλευράς από την διεθνική  κυβέρνηση που είχε συσταθεί μετά τις εκλογές του 1990.Η Σερβική Δημοκρατία της Β-Ε καταλαμβάνει το 49% του εδάφους της επικράτειας.
(4*) Οι  Μουσουλμάνοι της Β-Ε  αποτελούν την μοναδική θρησκευτική ομάδα στον κόσμο που έχει αναγνωρισθεί ως έθνος ( από τον Τίτο) , γι’ αυτό και αναγράφεται με Μ κεφαλαίο.
(5*) Δεν έχει πραγματοποιηθεί έκτοτε νέα απογραφή διότι δεν υπάρχει συμφωνία μεταξύ των τριών εθνοτήτων για το περιεχόμενο της νέας απογραφής. Επισημαίνεται ότι κατά το 1991 ο απογραφείς  πληθυσμός ανήρχετο σε 4.377.033 κατοίκους { Μουσουλμάνοι 1.9 εκ.( 43%), Σέρβοι 1.3 εκ.(31%), Κροάτες 760 χιλ.(17%)  Γιουγκοσλάβοι 242 χιλ.(6%) } ενώ το 2010 υπολογίστηκε ότι ο πληθυσμός ανήρχετο σε 3.8 εκ. τουτέστιν  σημείωσε μείωση κατά 500 χιλ. που αφορούν  αποχωρήσαντες Κροάτες  και τα ποσοστά να σχηματίζονται ως ακολούθως :Μουσουλμάνοι  48%, Σέρβοι 37% και Κροάτες 14%.
(6*) Συμβούλιο Εφαρμογής της Ειρήνης , ( PIC ) στο οποίο συμμετέχουν 55 χώρες και οργανισμοί και επί πλέον αριθμός παρατηρητών .Στην Διευθύνουσα Επιτροπή ,( PIC SB ) η οποία παρέχει πολιτική κατεύθυνση στον Υπ. Εκπρόσωπο/Ειδικό Απεσταλμένο της Ε.Ε συμμετέχουν, οι ΗΠΑ ,Καναδάς, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ιαπωνία, Ρωσία, Ην. Βασίλειο ,Ισπανία, Ολλανδία , η Προεδρία της Ε.Ε., η Ευρ. Επιτροπή, και η Ισλαμική Διάσκεψη εκπροσωπούμενη από την Τουρκία.  Τα δύο αυτά όργανα συστήθηκαν τον Δεκέμβριο του 1995 από την Διάσκεψη για την εφαρμογή της Ειρήνης που συνήλθε στο Λονδίνο.
(7*) EUFOR: το 2004 η Ε.Ε απέστειλε, σε αντικατάσταση της Νατοϊκής SFOR ,στρατιωτική δύναμη για την διατήρηση της ειρήνης , η οποία ανήρχετο σε 7 χιλιάδες άνδρες ,όσοι και οι αντικαθιστάμενοι. Βασικός στόχος ήταν η παροχή βοήθειας στο έργο του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου  για την π. Γ/βία  αλλά και της διατήρησης της ασφάλειας  ώστε η αστυνομία να επικεντρώσει το έργο της στην καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος. Η δύναμης αυτή ανέρχεται σήμερα στους 2.5 χιλιάδες άνδρες.
(8*) EUPM: Αστυνομική Δύναμης  η οποία απεστάλη το 2003  σε αντικατάσταση της Διεθνούς Αστυνομικής Δύναμης του ΟΗΕ ( IPTF). Έργο της είναι η δημιουργία επαγγελματικής και πολυεθνικής Βοσνιακής αστυνομικής δύναμης και η παροχή βοήθειας στις τοπικές αρχές στην έρευνα και καταπολέμηση  του οργανωμένου εγκλήματος.

Πηγή : http://www.anixneuseis.gr/

Δεν υπάρχουν σχόλια: