Του Νίκου Χιδίρογλου
Η (κατευθυνόμενη;) σφαγή στην Ουκρανία, συνεχίζεται. Η κοινωνία μας, μια κοινωνία που έχει μπολιαστεί με σύνδρομα αδράνειας, παρακολουθεί αμέριμνη τα πάντα στους δέκτες της. Κινηματογράφος... Και αυτό είναι καταφανές. Κι όμως, όλα είναι τόσο κοντά μας πια.
ΠΟΥ ΕΙΜΑΣΤΕ;
Πολλοί είναι εκείνοι που ιδιωτεύουν, πολλοί είναι εκείνοι που δεν βοηθούν τους συνανθρώπους τους, που δεν ενδιαφέρονται για τα τεκταινόμενα. Παρτακισμός... Όλοι θα έπρεπε να χαλάμε τον κόσμο τώρα, ώστε ο παραλογισμός στο Κίεβο νε λάβει ένα τέλος. Ξεφυλλίζοντας το εξαιρετικό όσο και διδακτικό βιβλίο του Σαλλούστιου, με τίτλο «Η συνωμοσία του Κατιλίνα» (Παρασκήνιο, Αθήνα 1993), ένα ντοκουμέντο για μια ιδιαίτερα κρίσιμη φάση στη ρωμαϊκή δημοκρατία και ιστορία, όταν δηλαδή πραγματοποιούταν η μετάβαση από τη δημοκρατία στην αυτοκρατορία, έπεσα πάνω σε αξιώματα, τα οποία κάλλιστα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σήμερα, για να προβληματίσουν και να θέσουν κάποιους προ των ευθυνών τους. Ποιος ήταν λοιπόν ο Γάιος Σαλλούστιος Κρίσπος (86 π.Χ. – 35 π.Χ.): γόνος ελεύθερων πληβείων, ένας «αξιόλογος ιστορικός», που έγινε δήμαρχος και «στο έργο του προσπαθεί να μιμηθεί τον Θουκυδίδη. Γράφει κι αυτός ιστορικά θέματα που τα έχει ζήσει και προσπαθεί να είναι αντικειμενικός» (όπως γράφει ο μεταφραστής του έργου Περικλής Ροδάκης στην εισαγωγή του βιβλίου).
Ο Σαλλούστιος καυτηριάζει τους ανθρώπους που δεν προσπαθούν, που δεν ακολουθούν το ηρωικό πρότυπο: «Κάθε άνθρωπος που επιθυμεί να υψωθεί πάνω από τους άλλους θα πρέπει να εργάζεται με όλες του τις δυνάμεις για να μη ζει στη σκοτεινή σιωπή, όπως τα ζώα που η φύση τα κάνει να σκύβουν προς τη γη και σ’ όλα κατευθύνονται από το στομάχι τους…Οι θνητοί, σκλάβοι της κοιλιάς τους και του ύπνου τους, χωρίς εκπαίδευση και πολιτισμό περνάνε τη ζωή τους σαν συνταξιδιώτες. Γι’ αυτούς εδώ, χωρίς αμφιβολία, σ’ αντίθεση με το φυσικό νόμο, το σώμα είναι πηγή χαράς και η ψυχή αιτία πόνου. Εγώ βάζω στο ίδιο πλαίσιο τη ζωή και το θάνατό τους, γιατί και το ένα και το άλλο καλύπτονται με την ίδια σιωπή».
ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΝΕΡΓΟΙ;
Το κάνουμε; Είμαστε ενεργοί; Συμμετέχουμε; Βοηθάμε; Προτείνουμε;
Παραδειγματίζουμε; «Είναι ωραίο να υπηρετεί κανένας με τις πράξεις του το Κράτος», λέει ο Σαλλούστιος, υπογραμμίζοντας ότι «εκείνοι που κάνουν καλές πράξεις, όσο και εκείνοι που τις διηγούνται στους άλλους, πρέπει να δέχονται το ίδιο τα εγκώμιά μας». Και μιλά για τη φιλαργυρία που «κατέστρεψε το νόμο, την ευθύτητα και όλα τα συνακόλουθα. Στη θέση τους μπήκε η αλαζονεία, η σκληρότητα, η περιφρόνηση των θεών και η εξαγορά.
Η φιλοδοξία οδήγησε πολλούς ανθρώπους να στολίζονται ψεύτικα εξωτερικά, να σκέφτονται άλλοτε μυστικά και άλλοτε φανερά, να ρυθμίζουν τις φιλίες τους και τις εχθρότητές τους, όχι πάνω στην αξία, αλλά πάνω στο συμφέρον τους, διαμορφώνοντας πρόσωπο μάλλον παρά τίμια ψυχή». Με λίγα λόγια, οι άνθρωποι στο διάβα των αιώνων, δεν άλλαξαν.
Δεν άλλαξαν καθόλου. Κάποιοι τρόποι άλλαξαν και τουλάχιστον στη Δύση, ο πλούτος διαχύθηκε σε περισσότερους. Αλλά, μέχρι εκεί. Στο ηθικό πεδίο, δεν άλλαξαν πολλά, ενώ η επιβολή των ορθολογιστικών προτύπων, «βάθυνε» μακροπρόθεσμα την ηθική κρίση, τουλάχιστον στη Δύση. «Οι σύγχρονοί μας», λέει ο Σαλλούστιος, «έκαναν πρόσωπο την ατιμία και δε διστάζουν ακόμα και μπροστά στα τρομερότερα εγκλήματα... θαρρείς και η άσκηση της εξουσίας συνίσταται αποκλειστικά από την πρακτική της αδικίας». Πόσο επίκαιρος ακούγεται...
ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΔΕΝ ΑΛΛΑΞΑΝ;
Είναι πολλές οι φορές που διαβάζοντας κείμενα του χθες, νομίζω πως διαβάζω περιγραφές του σήμερα. Και αυτό τώρα τελευταία, συμβαίνει πολύ συχνά. Το ερώτημα που ανακύπτει εδώ, είναι γιατί οι άνθρωποι δεν άλλαξαν, γιατί δεν εξελίχθηκαν. Είναι όντως ακατανόητο αυτό, διότι, τουλάχιστον στα συστήματα όπου η διάχυση της γνώσης ήταν ελεύθερη, οι άνθρωποι και τα διοικητικά τους συστήματα θα μπορούσαν κάλλιστα να έχουν ενσωματώσει τη σοφία αιώνων.
Δεν το έκαναν. Στην εκπαίδευση των προηγμένων κρατών, δίδεται πλέον έμφαση στις θετικές επιστήμες, ενώ απουσιάζει κάθε – υποψία έστω – μεταφυσικής. Και η ψυχή δεν τρέφεται... Και ο άνθρωπος, αντί να πηγαίνει μπροστά, γυρίζει πίσω. Ουκρανία, σωτήριο έτος 2014. Στη μάχη για την εξουσία, χύνεται πολύ αίμα. Ίσως η κυβέρνηση πέσει και ίσως εκεί η εξουσία να αλλάξει χέρια. Είναι και η γεωπολιτική μηχανική κάποιων στη Δύση, που έχουν διδακτορικό στην μεθόδευση και στην απανθρωπιά. Αυτό που δεν θα αλλάξει πάντως, είναι μια γενικότερα αδιέξοδη αντίληψη για τα πράγματα, μια αντίληψη που τρέφει την απόγνωση και τη βία και αποκτηνώνει τον άνθρωπο.
www.elora.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου